TUM MUMAL LEH TUM RUHNA NENA LEHKHA ZIR

- Prof. Malsawmliana

India ram President hlui, mite ngainat em em leh zirna ngaisang tu, Dr APJ Abdul Kalam kha kum 10 mi a nihin pawl 5 a zir a. Sikul-ah hian an zirtirtupa Siva Subramania Iyer chuan nitinin a zirtir thin a, a zirtir thiam bawk a, naupangho chuan an ngaisang em em a. Nikhat chu an zirtirtupa chuan sava thlawh dan leh a thla inzap vel te, lei atanga a thla hmanga a thlawh mai dan te a zirtir a. Mahse naupangho chuan an hrethiam mai lova, an hriatthiam leh zual nan tlaiah tuipui kamah a kal pui ta a. Tuipui kamah chuan sava chi hrang hrang thlawk noh noh an hmu a, sikula an zir kha a takin an hmu ta a. Tichuan naupang APJ Abdul Kalam chuan an zirtirtupa hnenah chuan ‘ka pu, engtin nge thil thlawh tir ve theih dan ka hre duh’ tiin a zawt a. An zirtirtupa chuan ‘tunah rih chuan tha takin lehkha zir la, high school te i zawh hnuah zirna sang i chhunzawm zel ang a,...’ tiin a hrilh a. Tichuan kum 10 mi chuan hma thlir (vision) fel tak neiin a zirna chu a chhunzawm ta a, pawl 12 a zawh hnuah Madras Institute of Technology ah kalin Aeronautical Engineering a zir ta a. India in Missile a kahchhuah theihna tura khaipa ber niin ‘Missile Man of India’ tih hming an puttir ta der mai. Naupang kum 10 mi chuan a thil hmuh atangin rilru nghet tak neiin a zir tur a thlang fel thei a, tumruhna nen a zir tang tang a, a tawpah a nih tum tak chu a hlawhtlin pui ta a ni.

Tunhma in nu leh pa, leh zirtirtute atangin zir tur kawng inkawhhhmuhna a awm ngai lova, pawl 10 passed tha deuh te chuan Science lak an intihhmuh a, thiante zir ang apiang zir ve an tum a, an luhna sikul leh College ah te luh ve zel an tum bawk a. A tawpah thiante thiam ang kha an thiam ve leh si lova, an tui zawng kha an tuipui zel ta lo bawk nen, zirna lamah tangkhang an tam ta em em a ni. Chuvangin zirlaite hian kan thiam zawng te, kan tui zawng te, kan zir duh zawng te hi thlang fel ila, nu leh pa leh zirtirtute nen ngaihtuahna fim taka hmanga kan zir zelna tur kan ngaihtuah hi a tul ta hle a ni. |hiante zir ang zir mai lovin kan thiam zawng leh tui zawng te zir turin ngaihtuahna kan sen a tul.

Tum mumal nei lova lehkha zir chu ‘tuipui zau puia lawngleng kartu nei lova leng kual mai mai’ ang hi a ni a. Zir zawh hnua nih tum bik nei lova lehkha zir chuan a tawpah hna a zawnna ah harsatna a tawk thin. Thiam bik nei tak tak lovin an zir lawr dun a, chhawr tlak tak tak mang si lo, sapin ‘Jack of all trade, master on none’ an tih ang hi kan tam ta hle a ni.

Tin, sang tak nih tum a lehkha zir leh peih si loh chu thil awmze nei lo tak a ni bawk. IAS nih tum ve a si lehkha zir chhiar peih miah lo te, Engineer nih tum a Mathematics chawk peih miah loh te hi thil inhmeh lo tak a ni. Thil tum sang tak tak kan neih chuan kan hlawhtlin ngei theihnan taima takin lehkha kan zir tur a ni.

Khawvela mi hlawhtling leh mi ropuite hian an thawhrim avanga ropui an ni. India ram Prime Minister hlui, Chandra Sekhar chuan “ Mi ropui turte hi a hranpa in an piang ngai lova, an ropuina te hi anmahni insiam chawp leh nih chawp vek a ni” tiin a sawi. Mi ropui leh ngaihsanawm tak takte hi a tam zawk chu chhungkaw rethei leh berh tak tak atanga rawn seilian te an ni a. An retheihna chuan tumruhna leh beih hram hramna a neih tir a, a hranpa in ropuina an nei sa nghal lova, an rilru a tumruhna leh huaisenna awm chu an thanlentir a, a tawpah a lo irh chhuak ta zawk a ni. Khawvela mi ropui, lehkha zirna lam chauh lo pawha tumruhna avanga hlawhtling te chanchin tlem han tarlang ila.

Khawvela mi ropui berte zinga mi America President Bawih chhuahtu ropui Abraham Lincoln hian America President anih theihna tur hian harsatna tam tak a paltlang a,ziak leh chhiar hi amahin a inzir chawp a, pencil leh lehkhapuan a nei lo. Lehkha chhiar a peih em em a, a lehkhabu hmuh theih ang ang chu a chhiar vek thin a, chhiar lohvin a chhuah ngai lo. Lehkhabu pakhat hawh tur pawhin mel tam tak a thui a kal peih a, “ka awmna atanga mel 50 bial vela lehkhabu awm ka hriat reng reng chu ka chhiar chhuak zo vek tawh “ a ti hial mai.

Napoleon Bonaparte pawh hi khawvel ram hruaitu lar leh chak a ni a, mirethei veng, sangha zawrhna hmun tawp tak leh thang hiam huam hmun atanga rawn piang chhuak a ni a. An Sikul-ah a thiam thei lo ber pawl a ni chungin a tum erawh a ruh em em thung. A thiam theih loh avang hian taimak chhuahin a bei tang tang a, chhiarkawp a chawh dik theihloh pawh hi a dik hma chu a chawk ngat ngat peih a ni. Thil reng reng hi tih theihloh neih a tum lova, Tih theihloh(impossible) tih chu Dictionary ah chauh a awm a ti thin a ni. Hna a thawk nasa a, chawlh hun leh awm mai mai hun a nei ve ngai lo.

A tawp berah chuan tum mumal tak neiin lehkha hi zir tur a ni a, tunlai khawvelah ‘a rem rem’ tih ngawt hi a finthlak ber tawh lo. Kan nih tum tak kan nih theihna tur erawh chuan mi aia nasa a kan thawhrim erawh a ngai a ni.