Sunday, December 19, 2010

MAUBUANG KHAW LAL LUNGPHUN


Maubuanga ka kal hmasak ber tum chuan Awithangpa lungphun leh an lal Khawvelthanga Sailo thlan lung hi te ka tlawh hmasa ber a. Maubuang khua hian Zoram khawvel-ah larna a neih chu Awithangpa tualchaina hmun a nih vang te, Zoram milar Pu R. Vanlawma khua a nih avang te bakah an lal ropui tak Khawvelthanga Sailo vang te hi a ni ngei ang.

Hmanlai Mizo lalte khan bawi(chemsen bawi leh inpui chhung bawi) an nei thin a, heng bawite hi a tlangpuiin inhumhim duh avanga Lal hnena intulut te an ni ber. Lal ropui deuh phei chuan bawi an ngah thei hle a, Lal vanlungah an awm fer fur thin a ni. Chung bawi te chu lal thuhnuaiah awmin lal rawng an bawl sak thin a. Lal in an chungah zah a ngai a, a chhuah a nih ngawt loh chuan kumkhuain Lal bawi an ni reng mai a, an tan zalenna ni a awm lo. Lal sual deuh an hrawn chuan an vanduai deuhva, indona vela an sal man te phei chu a changin an tihhlum thin. Lal fel deuh an hrawn fuh hlauh erawh chuan a an ziaawm viau thung.

Chutianga kumkhua a lal bawi ni tur kha kum 1910 a lo inherchhuah meuh chuan an tan zalenna kawl a rawn eng ta a. Kum 1908-a Mizoram rawn lut Zosap Missionary Dr Peter Fraser chuan Mizo lalten bawi an neih chu a hrethiam lo hle a. A rawn kalna ram, British Parliament chuan kum 1807 khan ‘Slave Trade’ chu an lo khap daih tawh a, America ah pawh January 1, 1863 khan an President Abraham Lincoln-a’n bawih a lo chhuah daih tawh bawk a. Hetianga khawvel hmun dangah pawh bawih neih an lo khap tawh laia Mizo lalten Bawih an lo la nei chu hrethiam lovin Bawih chhuah a nih theihnan a theih ang angin hma a la ta a. A ma sumin Bawih 40 vel a tlan chhuak a ni an ti. A hmalakna ah hian Mizo lalte zingah Maubuang lal, Khawvelthanga Sailo hian a thlawp tha em em a. Kum 1906-a Kristian a nih khan bawih neih hi Pathian thu nen inmil lo in a hria a, a bawih neih te pawh kum 1910 khan a chhuah ta vek a ni. Tichuan kum engemaw zat Mizo lalte laka zalenna hmu lo, bawih te chuan zalenna an lo nei ta a ni. Khawvelthanga Sailo hi Mizo Lalte zinga bawih chhuah hmasa ber a ni a, ‘Mizo Abraham Lincoln-a’ a ni ngawt e.

‘Bawih chhuahtu lal’ nih hi Mizo history-ah a ropui a, Khawvelthanga Sailo hi Mizo te chanchinah a hming a dai tawh lovang. He pa vang hian a khua Maubuang hian Mizote zingah hriat a hlawh chhoh zel dawn a, Maubuangah rau rau pawh a sulhnu awmna, a thlan hmun hi mite tlawh theih awmchhun a nih tawh avangin a hlu chho zel dawn a ni. A hriatrengna lungphun hi pathum phun a ni a, chuta thu inziak te chu han tarlang ila :

“Khawvelthanga Sailo, kum 88
Kum 1885-ah a piang a, 1898-1954 kum 56 chhung Maubuangah leh Thiak-ah ro a rel. 1906-ah Kristian a ni a, 1907-ah Baptisma a chang. 1910-ah Lal Isua hmingin a bawite a chhuah. 1911-ah Deacon-ah ruat a ni. A khuaten an ngaina em em a, he a thlan lung phunna-ah hian Presbyterian Kohhran chuan Comt. Dinin a fate nasa takin an tanpui a ni. A bawite chhuah tura hriattirtu Lalpa tana a hun hnuhnung lam a hman lain nat lawkna pawh nei lovin 2.jan.1971 khan he khawvel hi a chhuahsan ta a ni.
Phuntu : a fate ( Kapzawna, Lalsanga, Lalmangi, Lalhmingthanga) leh a tute. 28.11.2000”



“Bawi ban hriatrengna Lung
Khawvelthanga Sailo, Lal k.88
Hian 1910-ah Zoram zalen nana bawi chhuahtu hmasa ber a ni.
Phuntu : ZUP, Maubuang, 20.10.1981”



“1901 -1940
Khawvelthanga Sailo leh Rotuahthangi Sailo
Inneih kum 40 a tlinna ‘Golden Jubilee’
Hriatrengna. April 5, 1940.
Rotuahthangi k.85
Thihni 5.Dec.68
An nupa in Diamond Jubilee pelin an dam.”



Tuna a lungphun awmna lai saw a hmun a tha in a theng thaw nuam a, a inhmeh hle nghe nghe a ni. Mahse tunhnaiah chanchinbu hrang hranga kan lo hmuh angin a thlan hmunah hian tui dahna tur siam a ni a, a lungphun bawr vel pawh laichhiat a ni awm e. Tui lakna/ dah khawlna tur chuan hmun dang rem tha an ngah dawn tehlul nen tiin ka lo ngaihtuah ve mai mai a. Tunah chuan Maubuang khaw ti hmingthang tu, an lal thlan lung chu Tui dahna sirah a lo ding ve mai mai tawh dawn tihna ni awm tak a ni.

3 comments:

  1. I va han ti thra ve aw....a khawneitu tan chuan amanhla leh zual in ka hria.Mihring leh In kan tlem na a khaw inlungrual tak kan ni ve asin.

    From :Etlar
    aiazetlarz@rediffmail.com

    ReplyDelete
  2. mahse, ka ti mai mai teh ang. Mizoram thilhlu lutuk in nu leh pa te pawh in an lo zah em em thlan bula tuizem in dah duh kher hi chu mak ka ti ani. He thil hi thuziak tha tak ani in ka hria. Pathian in Zofate tan a min pek Pu khawvelthanga hi ani tih i hria ang u. Mizo Union ho in an Lal in an tihchhiat chum chum lai pawh a, tichhelo khua khaw ngilnei in nih vei thin nen. Hei bak hi chuan a thlan hi khawih chingpen lo hram se, ka ti deuh

    ReplyDelete