Sunday, June 13, 2021

Mupui pahnihin vansangah an beihrawn

- Dr Malsawmliana 


Nicky Moss chu Mupui pahnihin an beihrawn lai chuan vansang takah, lei a\anga km 2 vel zeta sangah a thlawk kang tawh a, a thlawhna (Glider) chung chu an ke tin a an tai thler tawh avangin a tan chuan lei lamah tlak thlak vawn vawn mai loh chu  hmabak a nei ta lo. 

Nula pakhat hi Brisbane chhim chhak lama tlang sang takah chuan a ding vang vang a, Glider hmanga thlawk chhuak turin a insang phek a, a hmalam tlang hnuai lam metre 400 vela hniamah chuan tlang dung sen riai mai, eucalyptus thingin a bawhkhah luk mai a awm a. Tichuan le, khat… hnih… thum… thawk a la det a, a hnuai lamah chuan zuang thla ta nghal a. Chu nu huaisen, Nicky Moss chu boruak ah chuan Sava ang maiin a thlawk ta delh delh a.


Kum 2007 kha a ni a, Australia rama Queensland-ah Killarney Paragliding Classic buatsaih a ni a, hetah hian ram hrang hrang England, Germany leh Japan a\ang te in Paragliding lam ti mi te an fuankhawm a. Nicky Moss pawh hi British paragliding champion a nih avangin a tel ve a. Amah hi 165cm a sang chauh a ni na in a ‘fit’ \ha hle a, vansanga thliin a len nasat lohna turin a sam dum hlap mai chu a \awnkhawm a, 

A hma zan a\angin Moss hi a inbuatsaih \an tawh a, a thil mamawh hrang hrangte enfelin a buai hle a, chung zingah chuan hmanrua chi hrang hrang Global Positioning System (GPS) units te, thawmhnaw hak turte, lukhum(helmet), kutkawr, tarmit leh pheikhawk te siam fel vek a. Hetianga Paragliding Intihsiaknaah hi chuan an thlawk kual a, khawi lai hmun (point) emaw kha an va hel kual a, chutah an rawn let leh mai \hin a. Tun \umah hi Killarney(Queensland) a\angin an thlawk chhuak ang a, Woodenbong (Northern Tablelands of NSW) an va thleng ang a, an rawn let leh dawn a ni. 


Hemi ni hian boruak a nuam hle a, vansang lamah chhum pawh parbawr ang maiin a inzial hlawm tuau tuau mai a, thli lah chu a thaw heuh heuh reng bawk a. Hetih lai velah hian vansangah mu lian pui pui ang hi an thlawk nauh nauh \hin a, thli thaw vel leh boruak thiang velah hian an thlawk diai diai \hin a ni. Mahse hemi ni tak hian chutiang Sava chu a awm lo a nih hmel a, engmah hmuh tur an awm lo. Chawhnu dar 1 a ri tawh a, Moss-i chu a thlawk chhuak \an tawh a, vansang velah chuan phengphehlep ang main glider 30 vel an thlawk nauh nauh mai a. Moss-i chu vansang lamah a invawrh chho ve zel a, meter 2000 vela sangah a thlawk chho tawh a, a thla pawh a parh \ha tawh hle a. Lei lam a zu en a, tlang te, tuikhawhthla te a hmu a, lungpui chung vela a hlim thla te pawh a zuk hmu thei a. A hlim a la hmuh theih avang erawh chuan a la thlawk sang vak lo tih erawh a inhria a.

Metre 2700 a sangah a thlawk chho tawh a, chutih lai chuan Sava hram ri a hria a, a han hawi chhuah nak chuan chung sava te chu Mupui an lo ni a. Heng mupui te hi vansangah chuan ‘tigers of the air’ an ti mai a, heng vansang hmun te hi an lalram a ni ve a. Tihfuh loh chang chuan an hlauhawm a, mihringte hi an bei let erh \hin a. Heng mupuite hi Australia rama sava zingah chuan a hlauhawm ber an ni mai thei, an thla pawh metre 2 laia sei te a ni a, kg5 laia rit te pawh an ni awm e. Heng mupui te hian rannung te deuh chi –sava, laiking lam chi te hi an ei deuh ber a, sazupui te leh Kangaroo te deuh te pawh an ei \hin bawk. An tin hriam tak hmangin heng rannung te hi an tihlum awlsam em em mai a. Moss-i chuan chung sava rawn thlawk te chu a hmu reng a, a hlauh deuh avangin a zam ve deuh a. Chutah a awmna vel chu a han enchiang vel a, a thlawhna (glider) te chu a enfiah nghal bawk a.  

A chung lamah sava te chuan engtin emaw hian an rawn ti deuh sawk hian a hria a, a hlau ta hle mai a. A han en a, glider thla chung lam chu chhia a awm tih a hre nghal mai a. Chutah a hma lam metre 10 vela hlaah chuan mupui rawn thlawk a hmu leh a. A thla a rawn zap hluau hluau mai a, chak deuh maiin a ding lamah a rawn thlawk fua mai a, chutah mupui dang a rawn thlawk veleh a, a vei lamah a rawn thlawk leh fua bawk a. Chung mupui pahnihte chuan Moss-i chu an chhaih buai a ni ta reng mai ! A changin an thlawh hual a, an pahnih chuan Moss-i chu an bei \an ta mai a. Pakhatin a rawn beih zawhah pakhatin a rawn ti veleh zel a, amaherawhchu amah ni lovin a glider zawka chu an beih a ni a. Second 15-20 danah chuan glider chu an bei zel a. A tihngaihna hre lo chuan ‘vario’ chu a hmet tawp ta ngawt a. (Vario hi khawl te tak te, an thlawh chak zawng te, temperature te leh thildang record-na atana an hman \hin a ni. Msl) A chhan chu vario hian thawm a nei a, a ri cher cher \hin a, hei hi mupuiin an rawn beih chhan ni-ah a ngai a. An rawn beih leh chuan Moss chuan a lo au khum ve vak a, mahse an hlauh phah chuang lo.


Tihdan dan thar a ngaihtuah chhuak a, chu chu ‘Big Ears’ a ti mai a. Mupui rawn thlawh veleh a lo tih\haihnan a thawm lo siamnan a thla \henkhat lo pawh rik a ni. Mahse chu pawh chuan awmzia a nei chuang lo. A thiam dan danin lo tihbuai a tum a, mahse engahmah an ngai chuang lova. Amah lah chu a hlauthawng nasa tawh mai a, a kut te pawh a khur nasa tawh hle a ni. Mahse a inti pachang hram hram a, theihtawpa lo beih let chu a tih tur awm chhun niin a hria a. Mupui rawn thlawk leh chuan a ke tin a rawn ti chhuak a, mihring kutzung\ang ang mai hian a kak \au mai a. Chutah Moss-i Glider chu a ruhrel an rawn ham chhe \an a. Moss-i tan pawh tihngaihna a awm ta lova, control hleih theih pawh a ni meuh ta lo.


Chutah tihdan a ngaihtuah chhuak leh a, mupui laka inven nan tiin a glider thla chu lehlam lehlam a ti awn chhawk ta vel a, chutih lai chuan Moss-i chu lei lamah a tla thla mek reng a. Chutih lai chuan mupui pakhat chuan a helmet a rawn su leh chawrh mai bawk a. Mupui pakhat chu a thla chung lamah chuan a tang ta tlat nghe nghe a. A glider chunglam chu a chhe \an tawh a, lei lama tlak mai loh chu hmabak a awm ta lo. Lei a\angin km chanve vela sangah chuan a la awm tho mai. A Glider thla vel chu engtin tin emaw a la parh theih avangin a la ziaawm ta deuh a. Chutih lai chuan mak tak mai leh vanneihthlak tak maiin a thla bawra mupui tang chu a tal chhuak a, hram vak vak chungin a thlawk bo ta daih mai a. Chutah Moss chuan a theih ang angin Glider chu control a la tum fan a, a break te pawh a han rap ngial a, a rihna te pawh tih zan a han tum vel chhin bawk a. Vanneihthlak takin a hnuai lam a han en a, a tlakna tur hmun chu ran vulhna hmun, phul rai nuam tak leh thing leh lung awmlohna hmun a lo ni a.

Mahse metre 100 vela sanga a awm lai, minit reilote chhungin mupuite chu an rawn thlawk leh a, a lo vaw chawrh a, an lo thlawk let lehnghal a. Tichuan him takin leiah a \um thei ta a. A han insangmar a, a hlauhthawnna te chu la reh lo mahse a glider chu a han enfiah vel a. Chutih lai chuan Motor in mi engemaw zat an rawn tlan nghal a, a han enchian chuan a \hiante an lo ni a. Amah hi mi tumruh leh huaisen, hlauh nei vak lo mi a nih avangin a chhel hle a. A mittui a tla a, an han inhnit deuh hlap hlap hnuah chuan ngai a awh leh ta thuai a. A tuk leh maiah chuan vansangah a thlawk leh ta duai duai a, a hma ni a Mupui nen vansanga an insual buai vel chuan nasa takin huaisenna a pe a, vansanga mupui nena thlawh ho dan te a thiam phah ta zawk a. 

Hetianga vansanga mupui lo thlawk \hin hi ‘paragliders’ hovin vansanga an hmelma ber \hin a ni a. Nicky Moss hian harsatna engemaw zat a lo paltlang tawh a. Hemi hma kumah pawh hian \umkhat chu Australia ram Victoria-ah vansang a\anga lei lama a \um tur chu thli thawt dan dikloh leh a Glider chiangkuanloh avangin |helret kung lian tak maiah a tang buai tawh a, midangin an rawn chhanchhuak ta hlauh zawk a. Heilo pawh hi harsatna tam tak a lo paltlang tawh a ni.


(From : A Paraglider Attacked by Two Eagles by Nick Hadley)


No comments:

Post a Comment